W dniach 18-20 kwietnia 2012 r. w Poznaniu odbył się Kongres Statystyki Polskiej z okazji 100-lecia Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Współorganizatorami Kongresu byli Polskie Towarzystwo Statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Poznaniu i Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu. Kongres Statystyki Polskiej został objęty honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego. Ramowy program Kongresu zawierał szereg sesji tematycznych, w tym sesję jubileuszową (historyczną), a także sesje poświęcone metodologii badań statystycznych, statystyce regionalnej, statystyce ludności, statystyce społecznej i gospodarczej, problematyce danych statystycznych oraz statystyce zdrowia, sportu i turystyki. Zorganizowane zostały również dwa panele dyskusyjne, koncentrujące się na podstawowych problemach statystyki we współczesnym świecie oraz przyszłości statystyki.

Kongres Statystyki Polskiej miał kontekst ponadnarodowy. Jego uczestnikami było wielu wybitnych statystyków z kraju i zagranicy o uznanym autorytecie na arenie międzynarodowej. Obrady Kongresu otworzyła sesja jubileuszowa, którą wypełniły wystąpienia organizatorów, przedstawicieli Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Akademii Nauk, Narodowego Banku Polskiego oraz władz miasta i regionu, a także międzynarodowych organizacji naukowych i instytucji statystycznych. Jubileuszowy charakter sesji inauguracyjnej podkreśliło odczytanie listu Bronisława Komorowskiego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który objął honorowym patronatem Kongres Statystyki Polskiej, jak również listów gratulacyjnych nadesłanych z okazji 100-lecia PTS. W pierwszym dniu Kongresu odbyła się także sesja plenarna poświęcona rozwojowi polskiej myśli statystycznej, prezentująca osiągnięcia polskiej statystyki i przybliżająca sylwetki wybitnych statystyków, a także panel dyskusyjny na temat przyszłości statystyki. Drugi dzień Kongresu rozpoczęło uroczyste posiedzenie Rady Głównej Polskiego Towarzystwa Statystycznego oraz sesja poświęcona praktycznemu wymiarowi statystyki w biznesie. W drugim i trzecim dniu Kongresu sesje poświęcone różnym dziedzinom, zagadnieniom i obszarom zainteresowań statystyki przebiegały równolegle.

Obradom merytorycznym Kongresu towarzyszyły imprezy kulturalne. Uczestnicy wzięli udział w koncercie zorganizowanym z okazji jubileuszu PTS pt. „Piękne Głosy, Piękne Melodie”, w którym wystąpili studenci Akademii Muzycznej im. Ignacego Jana Paderewskiego oraz Chór Kameralny Musica Viva Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. W ramach spaceru pn. „Poznańskie Koziołki” goście zwiedzili najstarsze i najciekawsze miejsca Poznania. Z okazji jubileuszu PTS ukazały się dwie obszerne publikacje okolicznościowe. Pierwsza z nich, zatytułowana „Statystycy polscy”, zawiera 85 biogramów osób, które wniosły istotny wkład do rozwoju polskiej myśli i praktyki statystycznej w okresie od początku XX wieku do czasów współczesnych. Publikacja powstała z myślą upamiętnienia pracowników nauki i praktyków, którzy w szczególny sposób utrwalili się na kartach historii statystyki. Wpisuje się ona w Jubileusz PTS jako swoisty dokument, a jednocześnie jest dowodem uznania dla osób, które swoją pracą, postawą i osiągnięciami tworzyły jego treść i przesłanie. Zespołowi redakcyjnemu tej publikacji przewodniczył prof. dr hab. Mirosław Krzyśko.

Druga publikacja okolicznościowa pt. „Polskie Towarzystwo Statystyczne 1912-2012”(pod redakcją dra Kazimierza Kruszki) obejmuje pełną charakterystykę działalności Polskiego Towarzystwa Statystycznego w różnych okresach jego funkcjonowania. W części I przedstawiony został rozwój organizacyjny PTS w ujęciu chronologicznym. Część II zawiera charakterystykę głównych dziedzin aktywności Polskiego Towarzystwa Statystycznego. Uwzględniona została w niej działalność naukowa, badawcza, publikacyjna, szkoleniowa i popularyzatorska, a także współpraca międzynarodowa. Bardzo istotnym uzupełnieniem merytorycznej charakterystyki Polskiego Towarzystwa Statystycznego są aneksy zamieszczone w końcowej części publikacji. Znajdują się w nich statuty obowiązujące w kolejnych okresach i formach organizacyjnych PTS, imienne wykazy członków Towarzystwa, a także kopie innych dokumentów i materiałów.

Z okazji jubileuszu PTS na Kongres powstały dwie wystawy. Ekspozycja pt. „Polskie Towarzystwo Statystyczne 1912–2012”, przygotowana przez Jana Bergera, prezentuje 100-letnią historię PTS, ukazując statuty, listy członków stowarzyszenia, dokumenty i inne materiały z jego działalności oraz główne postacie związane z Polskim Towarzystwem Statystycznym. Wystawa „Statystyka w Wielkopolsce”, przygotowana przez pracowników Urzędu Statystycznego w Poznaniu, przybliża kilkuwiekowy dorobek statystyki wielkopolskiej, wydobywając z archiwum utrwalone drukiem wyniki badań statystycznych i przypominając sylwetki osób, które wniosły istotny wkład w rozwój myśli i praktyki statystycznej w Polsce, a z racji pochodzenia bądź działalności były związane z Wielkopolską. Celem tej wystawy jest przypomnienie nieustannej obecności statystyki w życiu społecznym i gospodarczym regionu i kraju.

W pierwszym dniu Kongresu ekspozycje zostały pokazane w Auli Lubrańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, następnie wystawiono je na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Wystawę „Statystyka w Wielkopolsce” można obejrzeć także w gmachu Narodowego Banku Polskiego – Oddział Okręgowy w Poznaniu, w holu Urzędu Miasta Poznania oraz w holu głównym Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Na sesji jubileuszowej Kongresu uroczyście podsumowano czwartą edycję wielkopolskiego konkursu „Statystyka mnie dotyka” zorganizowanego z okazji Dnia Statystyki Polskiej w 2012 r. Organizatorami konkursu są Urząd Statystyczny w Poznaniu i Polskie Towarzystwo Statystyczne. Kongres Statystyki Polskiej zwołany z okazji jubileuszu 100-lecia Polskiego Towarzystwa Statystycznego był okazją do spotkania i zaprezentowania osiągnięć wielu wybitnych statystyków zasłużonych dla rozwoju tej dziedziny nauki. Jednocześnie dał możliwość zapoznania się z ich dorobkiem całemu środowisku, tak teoretyków, jak i praktyków statystyki. Objęcie Kongresu honorowym patronatem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej podkreśliło rangę i znaczenie statystyki także w wymiarze politycznym. Posiadanie rzetelnych danych statystycznych jest bowiem niezbędne dla podejmowania przez organy państwa właściwych decyzji w sferach życia społecznego i gospodarczego. Udział w obradach Kongresu gości zagranicznych, reprezentujących międzynarodowe organizacje naukowe i instytucje statystyczne, potwierdził obecność Polski w światowych strukturach statystycznych.

Na zakończenie Kongresu Statystyki Polskiej, zorganizowanego z okazji jubileuszu 100-lecia Polskiego Towarzystwa Statystycznego, przyjęto projekt uchwały, w której oddano cześć założycielom Towarzystwa oraz tym, którzy przyczynili się do jego reaktywacji, a także wyrażono uznanie wszystkim członkom PTS, którzy w 100-letniej historii Towarzystwa wnieśli twórczy wkład w jego rozwój. Uznając doniosłość dotychczasowych osiągnięć statystyków polskich, wskazano na zobowiązanie jakie ich dokonania stanowią dla młodszych pokoleń badaczy. Zwracając się ku przyszłości, określono zasadnicze wyzwania stojące dziś przed statystyką, tak w jej wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym. Podkreślono m.in. potrzebę intensyfikacji prac w zakresie metodologii badań statystycznych, podjęcia zagadnień związanych z oceną zmian procesów ludnościowych, wypracowania sposobu pozyskiwania danych statystycznych z innych źródeł informacji oraz synchronizacji w tym obszarze działań urzędów administracji i jednostek statystyki publicznej, podjęcia problematyki naukowej w zakresie nowych technik i narzędzi wspomagających badania w naukach eksperymentalnych, społecznych i ekonomicznych, dalszego doskonalenia metod pomiaru rozwoju gospodarczego i społecznego oraz warunków i jakości życia, objęcia społeczeństwa powszechną edukacją statystyczną oraz utworzenia kierunku studiów pn. „Statystyka”.

Podsumowując przebieg Kongresu Statystyki Polskiej jego uczestnicy uznali, że przyczynił się on m.in. do postawienia właściwych diagnoz procesów społeczno-gospodarczych, dających podstawę do formułowania prognoz, umożliwił prezentację dorobku myśli i praktyki statystycznej oraz wskazał kierunki ich rozwoju, stworzył podstawy do upowszechnienia wiedzy statystycznej wśród teoretyków i praktyków statystyki, a także dał możliwość zainteresowania się wynikami prac Kongresu władzom państwowym i samorządowym.

Informacje o Kongresie ukazywały się na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Statystycznego:
http://stat.gov.pl/pts_kongres2012/index.htm